You are currently viewing O wytwarzaniu stempli półgroszy i denarów

O wytwarzaniu stempli półgroszy i denarów

Stemple do wybijania monet w czasach jagiellońskich były wykonywane techniką puncowania. Głównym narzędziem mincerza były punce, czyli  niewielkie stemple przedstawiające wypukłe wzory wyobrażeń. Punce odbijano na przygotowanej na gładko powierzchni roboczej stempla tworząc rysunek awersu i rewersu przyszłej monety. W przypadku denarów i półgroszy Jagiełły punce były dość skomplikowane. W przypadku orła jedną puncą był kompletny jego wizerunek! Dopiero w latach późniejszych bicia półgroszy ze względu na trudność wykonania takiej puncy, oddzielnie zaczęto wykonywać punce orlich łap. W przypadku koron kształt puncy również był złożony i stanowił niemal kompletne jej wyobrażenie. Oddzielnie wybijano tylko lilijki wewnętrzne.

Dowodem na powszechne używanie punc przez średniowiecznych mincerzy jest obecność identycznych wyobrażeń koron i orłów na różnych odmianach, a nawet typach półgroszy.

Ciekawostką natomiast jest zastosowanie tych samych punc przy wykonywaniu stempli różnych nominałów: denarów i półgroszy.
Obie zaprezentowane powyżej monety pochodzą z mojej kolekcji. Wyraźnie widać, że zarówno korona jak i orzeł są niemal identyczne. Różnice znajdziemy tylko w przypadku detali puncowanych oddzielnie, czyli lilijek wewnątrz kabłąków w koronie oraz orlich łapek. Uniwersalne stosowanie punc przyspieszało zdecydowanie prace nad wykonywaniem stempli. Niestety odbywało się to kosztem estetyki denarów, których wyobrażenia rzadko mieszczą się na krążku.

Porównanie ikonografii denarów do półgroszy wydaje się być kluczowe przy ustaleniu datowania tych drobnych, beznapisowych monet.